Czeka nas awantura o nową opłatę turystyczną?

Trwają prace nad aktualizacją przepisów dotyczących opłaty turystycznej w Polsce. Ten temat dyskutowany jest od lat. Obecnie Ministerstwo Sportu i Turystyki prezentuje – na razie ustnie – propozycje regulacji najmu krótkoterminowego i opłaty. Już na tym etapie pojawiają się ważne pytania. Nie jest pewnym, czy Minister Finansów i społeczeństwo zaakceptują kolejną daninę, może być to tym samym problem nie tylko branżowy, ale polityczny.

Z założenia podział opłaty turystycznej pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego, a Destination Management Organization (DMO), które w Polsce działają jako centralna, regionalne i lokalne organizacje, czyli Polska Organizacja Turystyczna oraz tzw. ROTy i LOTy, może być zróżnicowany. Składa się na to wiele czynników: specyfika danego obszaru, cele rozwoju turystyki, struktura finansowania, a także umiejętności i skuteczność zarządzania przez poszczególne instytucje. Wprowadzenie podatku powinno mieć dla gmin charakter nieobowiązkowy.

Istnieją pewne ogólne koncepcje rozwiązań europejskich, które mogą być brane pod uwagę przez urzędników, którzy pracują obecnie nad regulacjami. To:

• podział opłaty powinien być oparty na analizie potrzeb i celów danego obszaru. W przypadku, gdy DMO ma wyjątkową rolę w promocji i rozwoju turystyki, większa część podatku może być przekazywana na rzecz tej organizacji
• równowaga w rozwoju: ważne by podział podatku uwzględniał zrównoważony rozwój turystyki, obejmujący ochronę środowiska, rozwój społeczności lokalnych, ale też utrzymanie autentyczności kulturowej
• efektywność zarządzania: jeśli DMO posiada wysoką efektywność w zarządzaniu projektami turystycznymi i posiada strategię marketingową, większa część podatku może być przydzielona tej organizacji
• wsparcie infrastrukturalne usług turystycznych: podział podatku może być dostosowany do wsparcia konkretnych obszarów lub projektów, takich jak rozwój infrastruktury, usług turystycznych i działań promocyjnych
• rola samorządu w zarządzaniu turystyką: w przypadkach, gdy lokalny samorząd pełni kluczową rolę w zarządzaniu turystyką, np. poprzez planowanie przestrzenne, regulacje czy utrzymanie porządku publicznego, może być uzasadnione, aby większa część podatku była skierowana na zadania realizowane przez administrację lokalną
• monitorowanie wyników: konieczne jest ustalenie systemu monitorowania wyników działań podjętych przez obie instytucje (władze samorządowe i DMO), by dostosowywać proporcje podatku w miarę potrzeb w oparciu o osiągnięte cele.

A jak to wygląda w innych krajach?

• redystrybucja w kilku wariantach jak chociażby: 100% dla samorządu, a z zapisu budżetu gminy wskazana wartość procentowa dla ROT/LOT
• ustawowy podział procentowy pomiędzy partnerów
• redystrybucja na cele zrównoważonego rozwoju takie jak ochrona środowiska, zachowanie dziedzictwa kulturowego, inwestycje w infrastrukturę turystyczną i edukację
• inwestycje w infrastrukturę turystyczną jak szlaki i sieci turystyczne, parkingi, toalety publiczne
• wydatki na zadania niwelujące negatywne skutki nadmiernej turystyki
• wsparcie dla małych przedsiębiorstw lokalnych: inicjatywy wspierające rozwój lokalnych małych przedsiębiorstw, rzemieślników i producentów lokalnych
• rozwój społeczności lokalnych: redystrybucja wspierająca rozwój lokalnych społeczności
• promocja turystyki zrównoważonej i odpowiedzialnej.

Kolejną kwestią, która powinna być brana pod uwagę przy planowaniu nowych przepisów to zwolnienia z tego turystycznego podatku. Czy mogą im podlegać mieszkańcy z jakiegoś obszaru, a może grupy: wiekowe (dzieci i młodzież), osoby niepełnosprawne, kuracjusze uzdrowiskowi, osoby uczestniczące w konkretnych programach edukacyjnych (np. Erasmus) czy kulturalnych? Wariantowo uczestnicy kongresów i konferencji w ramach wsparcia organizacji wydarzenia przez miejscowość.

Jak będzie pobierana opłata? To kluczowa kwestia, bo właśnie ona może wywołać największe napięcia. 

Możliwe negatywne konsekwencje złego zaplanowania nowych przepisów:

• radykalne zmniejszenie składki członkowskiej jaką samorząd lokalny płaci do ROT i LOT
• wzrost kosztów dla turystów
• sprzeciw samorządów
• pokusa podporządkowania Polskiej Organizacji Turystycznej ministrowi zamiast jedynie nadzoru
• zwiększenie szarej strefy
• pokusa silniejszych nacisków samorządu na ROT i LOT
• sprzeciw ruchów miejskich.

Analiz jest sporo, na podstawie których można wypracować akceptowalne rozwiązanie. Zróbcie to z głową.

Dr Bartłomiej Walas jest dziekanem Wydziału Turystyki w Wyższej Szkole Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej. Specjalista w zakresie polityki turystycznej i marketingu turystycznego. W latach 1996-2008 dyrektor Polskiego Ośrodka Informacji Turystycznej w Paryżu, a następnie wiceprezes Polskiej Organizacji Turystycznej. Koordynował projekty strategiczne w Wydziale ds. turystyki Urzędu Miasta Krakowa. Członek Izby Gospodarczej Hotelarstwa Polskiego. Autor między innymi strategii marketingowej Polski w sferze turystyki, strategii marki Polish Prestige Hotels&Resorts, diagnozy stanu turystyki w Warszawie, polityki zrównoważonej turystyki Krakowa na lata 2021-2028.