Międzyzdroje
HISTORIA MIEJSCOWOŚCI – /1186 – 1850/
Pierwsza wzmianka o Międzyzdrojach wiąże się z aktem darowizny księcia pomorskiego Bogusława I dla kapituły kamieńskiej z marca 1186 r. Książę nadał ziemie przylegające do Lubina wraz z lasami, łąkami, polami aż po jezioro Gardno, Wisełkę, Trzciągowo, Zalesie, Laski i Kępieńce teren ten obejmował 1/3 zachodniej części wyspy Wolin. Przez Międzyzdroje prowadził ważny szlak handlowy z wyspy Uznam do Wolina i Kamienia. Stało się to przyczyną powstania komory celnej i karczmy. Pierwsze wzmianki o karczmie związane są właśnie ze sporem pomiędzy księciem a biskupem kamieńskim i pochodzą z akt sądowych z 1554 r. W aktach tych pojawia się po raz pierwszy nazwa wsi o słowiańskim rodowodzie – Misdroy, Misdroige. Karczma ta pełniła ważną funkcję handlową. Zaopatrywała podróżnych w żywność, służyła jako miejsce zebrań mieszkańców osady, była salą sądową, a także miejscem spotkań z urzędnikami księcia. Pierwszym znanym karczmarzem w międzyzdrojskiej karczmie był Jakub Block. W 1570 r. we wsi Międzyzdroje mieszkał karczmarz Joachim Bolz (albo Belitz) oraz 2 samodzielnych gospodarzy – Karsten Schmidt i Paweł Tepelke ( Ciepełka?). Wraz z nimi mieszkało we wsi 4 parobków. W 1594 r. wieś zamieszkiwało 8 gospodarzy i karczmarz.
Rozwój wsi zmącił wybuch wojny trzydziestoletniej, która rozpoczęła się tutaj nieco później, bo w Roku 1628, ale zostawiła ogromne spustoszenie. Wieś była w tym okresie terenem permanentnych przemarszów wojsk szwedzkich i pruskich. Międzyzdroje liczyły w tym czasie 21 mieszkańców stałych, od których była pobierana danina na potrzeby wojska. W karczmie nieprzerwanie przez osiem lat gościli żołnierze. Wojska cesarskie pobudowały w pobliżu karczmy szańce, które przetrwały do końca XVII wieku. W pobliżu karczmy znajdowało się jedyne przejście z Półwyspu Przytorskiego na Wolin. W wyniku działań wojennych Międzyzdroje znalazły się pod panowaniem szwedzkim. W 1637 roku karczmarzem słynnej karczmy oraz jednocześnie właścicielem Międzyzdrojów jest Szwed o nazwisku Krucke. W końcu XVII wieku Zamieszkiwało Międzyzdroje zaledwie 15 osób.
Kolejne walki i przemarsze wojsk spowodowały dalsze wyniszczenie wsi i zahamowanie akcji osiedleńczej. Po pokoju w 1720 roku po blisko 100 latach Pomorze powróciło pod panowanie pruskie. W 1776 roku w ramach akcji kolonizacyjnej dotarły do Międzyzdrojów 4 rodziny: Piotra Krugera, Carla Krugera, Ludwika Gutha i Jeremiasza Lipperta. Zagospodarowanie przez nich ziemi w Międzyzdrojach nie należało do zadań łatwych. Pola zostały zniszczone walkami prowadzonymi praktycznie przez cały XVII wiek, w wieku XVII pola były systematycznie zasypywane piaskami z wydm. Północna droga handlowa do Świnoujścia została w 1778 roku całkowicie zasypana i tym samym stała się nieprzejezdna. Zaczął się kształtować nowy szlak komunikacyjny z dala od wydm na południe od Międzyzdrojów, w rejonie Lubiewa, przecinał go trakt handlowy.
W 1832 przeprowadzono parcelację wsi. Pierwszym, który zakupił parcelę był sołtys Pust, jednocześnie właściciel nowej karczmy ora chłopi: Joachim Krause / Kruse/, Schmidt, Fromholz i wdowa Becker.
Około 1831 r. do Międzyzdrojów przybywają pierwsi wczasowicze. W 1847 roku liczące 316 mieszkańców Międzyzdroje odwiedziło 382 letników. Sołtys Pust jest także inicjatorem budowy i właścicielem pierwszego kasyna gry. Urządzono pierwsze obiekty kąpieliskowe na plaży. Osobno dla pań i panów. W latach późniejszych następowała systematyczna rozbudowa pomieszczeń przystosowanych do przyjęcia letników. Powstały gospoda, masarnia i sklepy. Dwa razy w tygodniu odbywa się w Centrum wsi targ, na który przywożone są przeróżne produkty spożywcze. Poszerzone zostają drogi w kierunku Wolina - obecnie Niepodległości i Świnoujścia – obecna Gryfa Pomorskiego. Powstaje także komunikacja drogą wodną. Przygotowano szereg kwater prywatnych dla około 500 gości.
POWSTANIE I ROZWÓJ KURORTU W LATACH 1850 – 1918
Przeprowadzona wcześniej parcelacja wsi miała duże znaczenie dla przemiany Międzyzdrojów z wioski rybackiej w ośrodek letniskowy. Władzę w tym okresie sprawował Sołtys a od 13 grudnia 1872 roku zgodnie z ordynacja wyborczą dla wschodniej prowincji Prus – naczelnik gminy. Do jego obowiązków należało nadzorowanie porządku Publicznego i bezpieczeństwa obywateli. . Posiadał szerokie uprawnienia w zakresie gospodarki wodnej, budownictwa ora rzemiosła. Kandydata na naczelnika wybierał sejmik powiatowy i zatwierdzał Naczelny Prezydent a od 1919 r. Rada Ministrów. Naczelnik gminy podlegał staroście w Świnoujściu. Koniec XIX wieku to okres bardzo szybkiego rozkwitu wioski i zdecydowanej przemiany w nadmorski kurort. W 1862 r.Międzyzdroje liczyły 439 mieszkańców i posiadały 125 domów mieszkalnych oraz 77 budynków gospodarczych. W 1860 roku belgijski kupiec Lejeune wybudował przy promenadzie dom zdrojowy z zespołem 3 willi: Miramare – obecnie, Mon Bijou – i Stella Maris. Założył przy nich park zdrojowy. Cały ten zespół stanowił Centrum życia towarzyskiego uzdrowiska. W przyległym do domu zdrojowego skrzydle znajdowały się bogato wyposażone sale: czytelnia, sala koncertowa oraz przeznaczona do organizowania wieczornych bali i festynów. W 1894 r. Międzyzdroje odwiedziło 5000 kuracjuszy.
W 1910 r. powstało w Międzyzdrojach ogółem 14 hoteli, szereg pensjonatów, sklepy z kosmetykami oraz drukarnia Paula Lipskiego, która mieściła się na ul. Krasickiego i wydawała pocztówki reklamowe o mieście. Sprzedawano je w pawilonie handlowym w pobliżu domu zdrojowego. W latach 1902-1903 wybudowano pocztę, w której przez całą dobę można było wysłać telegramy. W 1901 r. rozpoczęto budowę kolei żelazne Wolin – Świnoujście, na trasie której w 1902 r. znalazły się Międzyzdroje. 1 lipca 1906 roku otwarto uroczyście 300 metrowe molo. Molo stało się obok kompleksu domu i parku zdrojowego drugim ważnym elementem koncentrującym życie towarzyskie międzyzdrojskiego uzdrowiska. W latach 1912 -1913 wybudowano sieć kanalizacyjną , która obejmowała wszystkie parcele w Międzyzdrojach, powstała także elektrownia. Kurort posiadał nie tylko pełne uroku wille i pensjonaty położone malowniczo w otoczeniu zadbanej zieleni miejskiej i przyległych kompleksów leśnych, ale również znakomite jakościowo uzbrojenie techniczne. Przyczyniło się to do wzrostu liczby turystów. W 1900 r. wynosiła 12 000 osób, w 1910 osiągnęła liczbę 17 200 kuracjuszy a w 1913 roku 20 000 w skali Roku.
Okres prosperity ośrodka został przerwany wybuchem I wojny światowej. W wyniku działań wojennych Międzyzdroje, funkcjonujące na prawach gminy wiejskiej nie poniosły strat w zabudowie, spadły jednak w wyraźny sposób dochody gminy pochodzące z ruchu turystyczno – wczasowego.
ROZWÓJ MIEJSCOWOŚCI W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM
Ruch turystyczny zahamowany przez I wojnę światową powoli wracał do stanu ponownego ożywienia. Nie zaprzestano jednak rozbudowy ośrodka. W dalszym ciągu we wszystkich ważniejszych miastach na terenie Niemiec, Austro – Węgier i Niderlandów w niektórych biurach podróży można było zakupić foldery i widokówki opisujące walory Międzyzdrojów. W 1924 r. zlikwidowano odrębne kąpieliska dla kobiet i mężczyzn otwierając plażę dla wszystkich. Pozostało jedynie kąpielisko rodzinne w pobliżu hotelu Victoria, obecnie dom Posejdon.
W 1927 roku Międzyzdroje posiadały około 100 budynków, które były obiektami przeznaczonymi dla kuracjuszy nastawionych na pobyt całoroczny. Większość hoteli i pensjonatów posiadała bieżącą ciepłą wodę i aparaty telefoniczne. Pojawiły się pierwsze stacje benzynowe przy promenadzie i na ul. Zwycięstwa oraz zakłady naprawcze samochodów, motorów i rowerów.
W latach 1926 – 1930 przebudowano i znacznie powiększono dom zdrojowy przy parku oraz 2 największe hotele – Seeblick ( Bałtyk) i Victorię ( obecnie Posejdon). W okresie 1926-1929 rozbudowano hospicjum Bałtyckiego Czerwonego Krzyża wnosząc od strony południowej dodatkowy wielki gmach i stołówkę – obecnie dom wczasowy WDW. Aby zapobiec niekontrolowanym wędrówkom turystów po wydmach wydłużono trasę spacerową wzdłuż wydm , przedłużono pormandę Victoria w kierunku zachodnim o tzw. promenadę Quistorpa a w kierunku wschodnim o promenadę Rochling. Nazwy promenad pochodziły od nazwisk ich właścicieli i fundatorów. W 1932 roku Międzyzdroje liczyły 3617 mieszkańców i 619 budynków murowanych. W 1935 r. ruch Turystyczny osiągnął swój dotychczasowy największy wymiar w skali rocznej – kurort odwiedziło 20 000 pensjonariuszy.
Wybuch II wojny światowej zamknął w Międzyzdrojach okres, w którym były miejscowością odwiedzaną przez ludzi bardzo zamożnych, znakomicie zagospodarowaną luksusowymi willami i siecią usług zorganizowaną na wysokim poziomie.
MIĘDZYZDROJE PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
5 maja 1945 r. zakończono walki i obie wyspy znalazły się w strefie wpływów wojsk radzieckich. 21 września 1945 r. podpisano w Schwerinie akt o wytyczeniu zachodniej granicy Polski na odcinku od Gryfina do Świnoujścia i Międzyzdroje znalazły się na terytorium Państwa Polskiego. Po wyzwoleniu Międzyzdroje miały najmniejszy odsetek wyludnienia, miejscowość liczyła 4000 mieszkańców. Byli to przeważnie ludzie starsi, kobietyi dzieci. Ludność ta została wysiedlona do Niemiec w latach 1946-1948. Zniszczenia wojenne nie były wielkie, Spośród 675 budynków istniejących tu w 1939 r., 561 nadawało się do zamieszkania w 1946 r. Poważnemu uszkodzeniu uległa linia kolejowa, wskutek czego Międzyzdroje wraz z całą wyspą były odcięte od lądu stałego. Linię
kolejową odbudowano dopiero w 1948 r. Podczas spisu ludności przeprowadzonego w lutym 1936 r. z uwzględnieniem ludności niemieckiej dotychczasowa wieś uznana została za miasto. W marcu 1946 r. Międzyzdroje stały się miastem.
Akcja osiedleńcza miasta trwała głównie w latach 1946-1947. Odpływ ludności niemieckiej był znacznie szybszy niż napływ ludności polskiej. Wśród ludności zasiedlającej Międzyzdroje przeważali mieszkańcy Wielkopolski oraz byłych ziem polskich za Bugiem.
W 1945 r. mieszkało w Międzyzdrojach zaledwie 29 Polaków, w grudniu 1946 – 832, w grudniu 1947 r. – 1 727 a w grudniu 1948 r. – 1 671 osób. Reaktywowanie miasta związane było od początku z jego wczasowo – uzdrowiskową funkcją. W 1946 r. powstał Państwowy Zarząd Uzdrowisk i Kąpielisk, a w latach 1948-1954 działała Komisja Uzdrowiskowo – Wczasowa mająca za zadanie zadbać o prawidłowy rozwój miasteczka. Zaczęto remontować i odtwarzać istniejącą sieć usług w istniejących obiektach. Późniejszy etap to budowa nowych. W latach 60tych poczyniono poważne Inwestycje budowlane i odremontowano znaczną część domów głównie przy promenadzie nad brzegiem morza. Powstała druga szkoła przy ul. Leśnej. Mimo wielu trudności w zagospodarowaniu miasta posiadało ono niezniszczalne walory krajobrazowe i wypoczynkowe. 15 marca 1960 r. utworzono z terenów leśnych okalających miasteczko od wschodu i południa Woliński Park Narodowy o powierzchni około 4 691 ha. W 1972 r. Międzyzdroje zostały włączone w obszar Świnoujścia.
Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Pana Jana Wiśniewskiego, udostępnione przez córkę Panią Joannę Stankowską.
